Ona tili oʻqituvchilarining nutqi bilan bogʻliq muammolar va unga doir yechimlar
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15726371Ключевые слова:
nutq tovushlari, mashqlar, topshiriq, diksiya, ovoz, orfoepiya, fonetika, artikulyatsiya, dialektАннотация
Ushbu maqolada maktab o‘qituvchilari hamda bo‘lajak ona tili va adabiyot fani o‘qituvchilari – talabalarning
nutqi bilan bog‘liq muammolar, talaffuz jarayonidagi nutqiy kamchiliklar haqida so‘z yuritiladi. Shuningdek, talaffuzda qiyinchilik
tug‘diradigan tovushlarning aniq tavsifi va ularni bartaraf etishga doir bosqichli mashqlar tizimi keltirilgan
Библиографические ссылки
MAKTAB TA’LIMI SCHOOL EDUCATION ШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
-yil, iyun, №6-son
ham ijobiy holat emas, albatta. Kasbiga sadoqatli o‘qituvchi o‘z o‘quvchisi ko‘zi o‘ngida qusursiz va qadrli ustoz
imijini yaratish, uni saqlash uchun hamisha nutqining fonetik rasoligi haqida qayg‘urishi zarur. To‘g‘ri, tug‘ma
xirilloqlik, chiyilloqlik kabi ovozni yoqimsiz qiladigan jihatlardan butunlay qutulishning imkoni yo‘q. Ammo nutq
texnikasini yetarli darajada bilmaslik oqibatida yuzaga keladigan nuqsonlardan fonetik bilimlardan xabardorlik,
ovozni yo‘lga qo‘yish (ruschada “postanovka golosa”), aniq talaffuz qilish, nutq jarayonida to‘g‘ri nafas olish
bo‘yicha turli mashqlar yordamida imkon qadar xalos bo‘lish mumkin.
XULOSA V A T AKLIFLAR
Xulosa qilib aytganda, ona tili oʻqituvchisining nutqiy salohiyati – bu o‘quvchining tilni egallash darajasi,
fikrlash qobiliyati va madaniyati bilan uzviy bogʻliq bo‘lgan asosiy omildir. Shu bois, mazkur yo‘nalishda tizimli
ishlar olib borish, ta’lim jarayonida sifatli natijalarga erishishning muhim garovidir. Ona tili oʻqituvchisining nutqi
– nafaqat pedagogik faoliyatning, balki o‘quvchilar tafakkuri va til kompetensiyasining shakllanishida asosiy
vosita hisoblanadi. Oʻqituvchilarning nutqida uchraydigan fonetik, grammatik, uslubiy va mantiqiy xatolar,
nutqning yetarli darajada ifodali emasligi, kommunikativ mahoratning sustligi – ta’lim sifati va o‘quvchilar nutq
madaniyatiga bevosita salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Bunday muammolar ko‘pincha kasbiy tayyorgarlikning yetarli
emasligi, nutq madaniyatiga e’tiborning sustligi, doimiy o‘z ustida ishlash tamoyilining yetishmasligi kabi omillar
bilan bog‘liq. Shuningdek, zamonaviy texnologiyalar va innovatsion metodlardan foydalanishning cheklanganligi
ham oʻqituvchining nutqiy salohiyatini to‘liq namoyon etishiga to‘sqinlik qilmoqda.
Ushbu muammolarning samarali yechimi sifatida quyidagilarni tavsiya etish mumkin:
• ona tili oʻqituvchilari uchun muntazam nutq madaniyati va notiqlik bo‘yicha malaka oshirish kurslarini tashkil
etish;
• pedagogik oliygohlarda nutqiy kompetensiyani rivojlantirishga qaratilgan amaliy mashg‘ulotlar ulushini
oshirish;
• zamonaviy pedagogik texnologiyalar va kommunikativ yondashuvlardan faol foydalanish;
• oʻqituvchilarning mustaqil o‘qish, adabiy nutqni tinglash va mashq qilish orqali o‘z ustida ishlash motivatsiyasini
kuchaytirish.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2025 MAKTABGACHA VA MAKTAB TA’LIMI JURNALI
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
